Pi̇yasa Noorcm Yurtdışı Piyasa Bülteni - Sn. Arzu Toktay'ın Katkılarıyla 13-04-2020

PİYASA NoorCM Yurtdışı Piyasa Bülteni - Sn. Arzu Toktay'ın Katkılarıyla

Gelişmiş ülke ekonomileri daha hızlı toparlanabilir...

Covid-19 virüsü ekonomik etkileri le Dünya’yı sarsmaya devam ediyor. Nisan aynın ilk haftasına girildiğinde virüs salgınını ciddiye alan ve hızlı aksiyon alan ülkeler salgını kontrol altına aldı. İlk başta fazla ciddiye almayıp sonradan aksiyon alanlarda ise Amerika örneğinde olduğu gibi henüz zirve görülmedi. Dolayısı ile vaka sayısında düşüş ile virüsün iyileşme evresi Nisan ayının ikinci haftasına kaldı. Değişik ülkeler üzerinden yapılan istatistiklere  bakıldığında Çin’in Hubei eyaletinde 23 Ocak tarihinde karantina süreci başlamış ve 12 Şubat tarihinde vaka sayısı zirve yapmış. Düşüşe geçilen tarih karantina tarihinden sonraki 20 günü işaret ediyor. İtalya’da evde hayat 09 Mart’ta başlamış 21 Mart zirvesinden sonra '12 gün' vaka sayısında gerileme görülmüş. Avrupa ülkeleri arsında en iyi tablo Almanya’da evde kalma 22 Mart tarihinde başlamış 27 Mart tarihinde vaka sayısı maksimuma ulaşmış. Vaka sayısının gerileme ile iyileşmeye yüz tutuğu süreç “sadece 5 gün” Amerika New York’ta evde kalma 22 Mart’ta başlamış ve yarı karantina da 20 gün ekleyince vaka sayısının zirve yapacağı tarih 12 Nisan olarak tahmin ediliyor.

Amerika virüs ile mücadele için gecikmeli olarak doğru adımları atmış olabilir. Bu konuda öncesinde tecrübesi olan Çin virüs ile mücadelede sistematik bir kararlılık gösterirken diğer ülkelerin anlamakta gecikmesini deneyim eksikliği olarak tanımlayabiliriz. Öte yanda hukımet virüs salgınının ciddiyetini anlamakta zorlansa da kriz tecrübesi yüksek olan Amerikan Merkez Bankası (FED) hem dolar likiditesi sağlamak hem de ekonomik yavaşlamanın önüne geçmek için gereken adımları zamanında attı. Öte yanda Değerli Ekonomist Sn. Acemoğlu’nun dikkat çektiği 'kapsayıcı politik ve ekonomik kurumları olan gelişmiş ülkelerde' iyileşme her zor dönemde olduğu gibi bu dönemde de daha hızlı olacak. (Bkz. Bazı Milletler Neden Başarısız Olur)

Dünya’nın lokomotif ekonomisi olan Amerika tecrübesizlik ile salgın ile mücadelede geç kalmakla birlikte para ve finans piyasalarına müdahalede gerekeni yaptı. Bu durumda beklendiği şekilde kötüleşen ekonomik verilere rağmen küresel piyasaların önümüzdeki iki haftada denge bulacağını tahmin ediyoruz. İkinci sert düşüş dalgası bekleyenler bu anlamda hayal kırıklığına uğrayabilir.

Amerika ve ekonomik veri denince Şubat ayında %3.5 iken %4.4’e fırlayan Mart ayı işsizlik oranından, eksi 710 bin ile Mart 2009’dan bu yana en sert geri çekilme yaşanan aylık istihdam değişiminden bahsetmeden geçemeyiz. Haftalık işsizlik başvurularından sonra Mart ayı istihdam rakamında ki geri çekilme sürpriz olmadı. Burada dikkat çeken üretimde olan ve yönetici sınıfında olmayan çalışanların ortalama saatlik kazançlarının yıllık bazda %3.39 artmış olmasıydı. Bu veri son üç aydır yükselirken son 18 ayda %3.0 üzerinde gerçekleşti. Ortalama saatlik kazançların Nisan ayında da yükselerek son üç aylık trendi Nisan’a taşıyıp taşıyamayacağını kestirmek güç olsa da rapor içinde önemli bir veri olduğunu söyleyebiliriz. Nisan ayı ortalama saatlik kazançların yükseliş trendini koruması sonraki aylarda istihdam piyasasında iyileşme umutlarını artırabilir.

Bu haftanın ekonomik takviminde Avustralya Merkez Bankası (RBA) toplantısı (beklenti %0.25) ve Avrupa Merkez Bankası ve FED toplantı tutanakları yer alıyor. Bunun yanında 08 Nisan tarihinde OPEC toplantısı yapılacak. Bu toplantı daha öncekilere kıyasla son derece önemli; çünkü talepteki geri çekilmeye karşı koymanın anlamsız olduğunu düşünen Rusya’nın daha fazla üretimi kısmayacağını açıklaması ve Suudi Arabistan’ın üretimi artırma kararı ile kopan ipler bu toplantıda tamir edilmeye çalışılacak. Bu noktaya gelinmesinde Amerika etkili oldu. Rusya ile Amerika petrol piyasası için iletişime geçti. Suudilere karşı elinde 'NOPEC kozu' olan Amerika her ne kadar son tercih olsa da üretim kısıntısı konusunda anlaşma sağlanmaz ise sertleşebilir. 06 Nisan’da “conference call” ile yapılacak toplantı 08 Nisan tarihine ertelendi. Sebebi OPEC ve OPEC dışı üretici ülkelerin öncesinde müzakere yapması gerekliliği olarak açıklandı. İlginç olan OPEC Amerika’dan enerji piyasasından bir temsilcinin de toplantıya katılmasını istiyor. Amerika ise hiç üstüne alınmıyor Başkan Trump üretim günlük minimum 10 milyon varil  kısılmalı diyor. Kim ne kadar kısacak konusuna gelince Rusya ve Suudiler başta olmak üzere aranızda paylaşın öneriyor? Her ne kadar son dönemde sorgulansa da güçlü ülke olmak böyle bir şey…

Enerji piyasası Amerika baskısı ve OPEC’in anlaşma sağlayarak üretim kısıntısı ile yükseliş yönlü tepki verdi. Umutlar artıyor ancak bu hafta Rusya ve Suudi Arabistan arasındaki görüşmeler ve haber akışı önemli. Görüşmelerin kesildiği bir senaryoyu düşünmek bile istemiyoruz. Ham petrol başta olmak üzere enerji piyasasında fiyatlarda yaşanan yükselişin geçtiğimiz hafta küresel hisse senedi piyasalarına destek olduğu görüldü. Enerji ETF ve sektör hisse senetleri talep görürken bu eğilim sert bir satış dalgasının önüne geçti. Bu nedenle OPEC toplantısına ilişkin beklentiler ve sonuç küresel piyasaları topyekun etkileyecek.

Tahıl piyasası geçtiğimiz haftalarda dikkat çektiğimiz yukarı yönlü harekete başladı. Çin’de ekonominin yavaş yavaş normal ekonomik aktiviteye dönüyor olması soya fasulyesi başta olmak üzere ithalat rakamlarına yansıdı. Buğday piyasası öncesinde dönemsel talep artışı ile daha güçlü bir görünüm sergiledi. Şimdi bu hareketin tahıl piyasasında hatta egzotiklerde arz/talep dengesine göre öne çıkan ürünlerde artarak devam edeceğini düşünüyoruz.

Yeni haftadan beklediklerimiz

Özet olarak, ECB ve FED toplantı tutanakları BOJ Kuroda konuşması ile Merkez Bankaları politikaları teyit edilecek. Mart ayı ekonomik verileri giderek kötüleşiyor acak bu beklenen bir durum. OPEC ve dışı üretim yapan ülkelerin üretim kısıntısı konusunda anlaşma ihtimali arttı. Virüs salgını ile mücadelede Mart ayı sonuna kalan Amerika'nın üç büyük şehrinde bu hafta sonu zirve görülüp iyileşme başlayacak umudu var. Para ve ekonomi politikaları konusunda gelişmiş ülkelerin gerekeni yapması ile piyasalar önümüzdeki iki haftada normalleşme sürecine giriyor.